ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΚΕΦΑΛΗΣ

Για να κατεβάσετε το άρθρο σε μορφή κειμένου πατήστε εδώ (Άρθρο)

Η ροή διαυγούς υγρού, το οποίο μοιάζει με νερό, από το ένα ρουθούνι, πρέπει πάντα να μας κάνει να υποψιαζόμαστε την πιθανότητα εγκεφαλονωτιαίας ρινόρροιας. Η κατάσταση αυτή σημαίνει την ύπαρξη ανοικτής επικοινωνίας μεταξύ της εγκεφαλικής και της ρινικής κοιλότητας. Ο εγκέφαλος «κολυμπάει» μέσα στο εγκεφαλονωτιαίο υγρό, διαυγές όπως το νερό. Αν σε κάποιο σημείο της βάσης του κρανίου υπάρχει οστικό έλλειμμα και παθολογική επικοινωνία με την κοιλότητα της μύτης, τότε το εγκεφαλονωτιαίο υγρό θα περνά στη ρινική θαλάμη και θα βγαίνει από το ρουθούνι ή θα το καταπίνουμε.

Η ρινόρροια εγκεφαλονωτιαίου υγρού δε συνιστά μια συχνή κατάσταση. Είναι, όμως, δυνητικά επικίνδυνη για τη ζωή. Από την ίδια οδό που κατεβαίνει το εγκεφαλονωτιαίο υγρό (ΕΝΥ), μπορεί να ανέλθουν μικρόβια στην εγκεφαλική κοιλότητα και να προκαλέσουν μηνιγγίτιδα με ολέθριες συνέπειες. Γι’ αυτό το λόγο, οφείλουμε να είμαστε σε θέση να διαγνώσουμε έγκαιρα και να θεραπεύσουμε άμεσα την κατάσταση αυτή, στεγανοποιώντας το σημείο της διαρροής.

Ο ασθενής αναφέρει τη ροή του διαυγούς υγρού από το ένα ρουθούνι. Άλλες φορές μπορεί να νιώθει ότι το καταπίνει και μάλιστα μπορεί να αναφέρει μια μάλλον αλμυρή γεύση. Η ροή είναι μικρή έως ελάχιστη. Ενδέχεται να μην είναι συνεχής, αλλά να προκαλείται ή να αυξάνεται όταν ο ασθενής σκύβει ή πιέζεται. Η έναρξη των συμπτωμάτων είναι συνήθως πρόσφατη, το ιστορικό όμως πρέπει να ελεγχθεί έως και μία δεκαετία πίσω. Αναζητούνται μέτριοι ή σοβαροί τραυματισμοί στο κεφαλι ή παλαιότερες επεμβάσεις στη μύτη και την περιοχή γύρω από αυτή. Μικρές, ασυμπτωματικές ρωγμές στη βάση του κρανίου από τέτοια συμβάματα, μπορεί με τα χρόνια να οδηγήσουν στη διαρροή του ΕΝΥ. Η πίεση που ασκεί το ΕΝΥ στις αδύναμες αυτές περιοχές, σαν υδάτινο σφυρί, μπορεί σταδιακά να προκαλέσει τη ρήξη τους.

Με τον ίδιο μηχανισμό, μπορεί να προκληθεί διαρροή και από περιοχές που από την κατασκευή τους είναι λεπτές και αδύναμες. Στην περίπτωση αυτή δε διαπιστώνεται από το ιστορικό κάποιο σύμβαμα που να δικαιολογεί την κατάληξη αυτή. Άλλη πιθανή αιτία μπορεί να είναι η έντονη παχυσαρκία, την οποία πρόσφατες μελέτες συσχετίζουν με αυξημένη πίεση του ΕΝΥ. Στην ίδια υπόθεση μπορεί να μας οδηγήσουν και συμπτώματα που ενδέχεται να προκληθούν από αυξημένη πίεση του ΕΝΥ όπως κεφαλαλγία, διαταραχές στην όραση, εμβοές των αυτιών κτλ.

Άλλα συμπτώματα πάλι, ίσως μας οδηγήσουν στην πιθανότητα ανάπτυξης μορφωμάτων ή νεοπλασμάτων στη ρινική θαλάμη ή τον εγκέφαλο. Η αναφορά του ασθενούς για δυσχέρεια στην αναπνοή από το ένα ρουθούνι ή σε διαταραχές της όσφρησης, μπορεί να είναι ενδεικτικές ότι η διαρροή του ΕΝΥ σχετίζεται με την ανάπτυξη νεοπλασίας στην περιοχή.

Υπάρχει πιθανότητα, η κλινική εξέταση να μην αποκαλύψει παθολογικά ευρήματα. Κορμό της εξέτασης αποτελεί η ενδοσκόπηση της μύτης. Είναι μάλλον απίθανο να εντοπιστεί το σημείο της διαρροής, εκτός αν οφείλεται σε μηνιγγοκήλη ή άλλη εξεργασία. Παρόλα αυτά, η ενδοσκόπηση θα μας δώσει χρήσιμες πληροφορίες που θα βοηθήσουν στο σχεδιασμό της χειρουργικής επέμβασης που θα ακολουθήσει.

Ο ασθενής καθοδηγείται, ώστε να συλλέξει ποσότητα από το υγρό. Το δείγμα αυτό θα σταλεί σε εξειδικευμένο βιοχημικό εργαστήριο για να επιβεβαιωθεί ότι πρόκειται πράγματι για εγκεφαλονωτιαίο υγρό.

Απαραίτητη προϋπόθεση για να αντιμετωπισθεί η εγκεφαλονωτιαία ρινόρροια, είναι φυσικά να εντοπισθεί το σημείο της διαρροής. Κύρια εξέταση στην προσπάθειά μας αυτή είναι η αξονική τομογραφία. Θεωρούμε ότι η εξέταση αυτή πρέπει να έχει ειδικές προδιαγραφές. Καταρχάς, της εξέτασης προηγείται η λήψη αγωγής με κορτιζόνη και ενδεχομένως με αντιβίωση, ώστε οι παραρρίνιες κοιλότητες να είναι κατά το δυνατόν διαυγείς, εκτός εκείνης όπου συλλέγεται το ΕΝΥ. Λίγο πριν την εξέταση, ο ασθενής καθοδηγείται να εκτελέσει τις κινήσεις εκείνες που έχει παρατηρήσει ότι αυξάνουν τη ροή του ΕΝΥ. Τέλος, η αξονική πρέπει να γίνει με πολύ λεπτές τομές και δυνατότητα ανασύνθεσης στα τρία επίπεδα υψηλής ευκρίνειας. Όπως αναφέραμε προηγουμένως, η διαρροή του ΕΝΥ είναι συνήθως ελάχιστη και επομένως το οστικό ρήγμα που αναζητούμε, είναι της τάξης των πολύ λίγων χιλιοστών.

Η ίδια διαδικασία και παρόμοιες προδιαγραφές, χαρακτηρίζουν και τη μαγνητική τομογραφία, που αποτελεί επίσης σημαντική εξέταση. Στη μαγνητική τομογραφία δεν απεικονίζονται τα οστά μπορεί, όμως, να εντοπίσουμε τα ίχνη του ΕΝΥ στην περιοχή της διαρροής.

Παρά τον απεικονιστικό έλεγχο, το σημείο της διαρροής ενδέχεται να παραμένει κρυφό. Στις περιπτώσεις αυτές, αλλά και γενικότερα στη χειρουργική αποκατάσταση, βοηθά η έγχυση φλουοροσκεΐνης στον υποσκληρίδιο χώρο. Η φλουοροσκεΐνη χρωματίζει το ΕΝΥ κιτρινοπράσινο, γεγονός που διευκολύνει την ανίχνευσή του ιδιαίτερα αν χρησιμοποιηθεί και το ειδικό μπλε φίλτρο.

Η ενδοσκοπική, ενδορρινική επέμβαση της εγκεφαλονωτιαίας ρινόρροιας, είναι η επέμβαση εκλογής. Η επέμβαση γίνεται υπό γενική αναισθησία και είναι άριστα ανεκτή από τον ασθενή. Η νοσηλεία διαρκεί συνήθως δύο ημέρες και σε πολλές περιπτώσεις δεν εφαρμόζεται πωματισμός της μύτης. Μια σειρά από μοσχεύματα έχουν προταθεί ως κατάλληλα για τη στεγανοποίηση της διαρροής. Ως επικρατέστερα, τα οποία χρησιμοποιούμε και στα περιστατικά μας, θεωρούμε το ρινικό βλεννογόνο, το λιπώδη ιστό και τη μηριαία περιτονία. Το είδος του μοσχεύματος και ο τρόπος εφαρμογής του εξαρτάται κυρίως από τις διαστάσεις του οστικού ελλείμματος. Επιπλέον, ως στεγανοποιητικό, έχει προταθεί και χρησιμοποιείται η κόλλα ινικής.